Przyjęło się, że dobrej jakości beton można kupić tylko w betoniarni, ale prawda jest taka, że również samodzielnie jesteśmy w stanie przygotować mocną mieszankę betonu B20, która zostanie wykorzystana do prac na naszej budowie. Jak to zrobić? Jakie proporcje zastosować? Postaramy się rozwiać wszystkie wątpliwości na ten temat.
Czym tak naprawdę jest beton i gdzie go wykorzystujemy?
Zanim podam dokładny przepis na beton B20, kilka zdań o tym, czym tak naprawdę jest i gdzie można go wykorzystać. Beton to nic innego jak mieszanka cementu, kruszywa, wody i opcjonalne dodatków chemicznych i mineralnych, które poprawiają jego trwałość i przyspieszają wiązanie lub np. umożliwiają dojrzewanie w niskiej temperaturze.
Beton po wyschnięciu jest materiałem bardzo trwałym i odpornym na działanie czynników zewnętrznych. Wzmocniony stalą budowlaną zapewnia bardzo dobrą odporność na ściskanie i rozciąganie. Jest uniwersalnym materiałem o wielu zastosowaniach.
Mieszanka B20 stosowana jest w budownictwie np. do wykonania:
- ław i ścian fundamentowych,
- stropów,
- tarasów,
- podciągów,
- słupów,
- posadzek,
- wieńców.
Z betonu tego typu wykonuje się też różnego rodzaju prefabrykaty takie jak nadproża, czy gotowe pustaki (pełne i szalunkowe). Można więc powiedzieć, że to taki podstawowy budulec naszych domów.
Kończąc to wprowadzenie, chciałbym jeszcze wyjaśnić różnice w nazewnictwie. Wiele osób zastanawia się czym różni się beton B20 od C16/20. Tak naprawdę to różne nazwy tego samego wyrobu. Przed wprowadzeniem europejskiej normy PN-EN 206 beton tej klasy wytrzymałości był oznaczany jako B20.
Nowy system zgodny z oznaczeniami stosowanymi w całej UE zmienił nazewnictwo na C16/20. Nazwa ta mówi nam, że dany beton ma wytrzymałość na ściskanie 16 MPa dla próbek w kształcie walca o średnicy 15cm i wysokości 30 cm. Dla próbek w kształcie kostki o boku równym 15 cm to natomiast 20 MPa.
Jakie proporcje na silny beton B20 (C16/20)?
Aby beton po wyschnięciu uzyskał pożądaną wytrzymałość, należy trzymać się ściśle ustalonych proporcji. Wiele osób przygotowując mieszankę w warunkach domowych ma z tym problem, bo większość specyfikacji podaje proporcje w metrach sześciennych. Niezwykle trudno to przeliczyć na worki, wiadra czy łopaty, ale postaram się pomóc rozwiązać ten problem.
Aby przygotować prawdziwy beton B20 samemu, powinniśmy zastosować następujące proporcje:
- Cement: 1 część.
- Piasek: 2 części.
- Żwir (kruszywo o frakcji 4-16 mm): 3-4 części.
- Woda: około 1/2 części w stosunku do cementu (wskaźnik wodno-cementowy W/C ≈ 0,5).
Jeśli potrzebujesz przeliczyć to na łopaty, to proporcje będą wyglądały następująco:
- 1 łopata cementu.
- 2 łopaty piasku.
- 3-4 łopaty żwiru.
- Woda: około 0,5 łopaty (lub tyle, by uzyskać odpowiednią konsystencję).
Wagowo powinno to wyglądać mniej więcej w taki sposób:
Składnik | Ilość (kg) |
---|---|
Cement | 300-350 |
Piasek | 650-700 |
Żwir | 1200-1300 |
Woda | 150-180 |
Bardzo ważne jest zastosowanie odpowiedniego cementu. Do betonu B20 potrzebować będziemy cement portlandzki CEM I 32,5R, który w swoim składzie zawiera ponad 95% klinkieru i wiąże szybciej od cementu 32,5N.
Jak samodzielnie zrobić beton B20?
Beton można zrobić w betoniarce, ale nic nie stoi na przeszkodzie, by wymieszać go ręcznie. Bardzo ważne jest jednak, by zrobić to starannie, a proces mieszania skończyć dopiero, gdy uzyskamy jednolitą konsystencję. Zbite grudy piasku czy kruszywa osłabią konstrukcję i pomimo odpowiednich proporcji nie uda nam się uzyskać zakładanej wytrzymałości.
Jeśli zamierzamy przygotowywać beton na ziemi, bardzo ważne jest, by odseparować go od gruntu w taki sposób, by podczas mieszania nie „zaciągać” ziemi, trawy, itp. Można posłużyć się folią lub plandeką.
W pierwszej kolejności wysypujemy piasek i żwir oraz cement i starannie go mieszamy. Następnie dolewamy połowę wody. Jeśli zamierzamy dodać jakieś plastyfikatory, mieszamy je z pozostałą częścią wody i rozpoczynamy proces ponownego mieszania. Robimy to przy pomocy łopaty (motyki, grabek). Naszą mieszankę przerzucamy tak długo, aż jej konsystencja będzie jednorodna.
Jeśli zamierzamy przygotować niewielką ilość betonu, cały proces mieszania można przeprowadzić nawet w taczce. Jeśli dysponujemy betoniarką, praca będzie zdecydowanie łatwiejsza. Ręczne mieszanie betonu to naprawdę ciężka, fizyczna robota, a całość należy wykonać bardzo starannie, bo od tego zależeć będzie czy nasz beton osiągnie zakładane 20 MPa wytrzymałości na ściskanie!
Jak wybrać kruszywo do betonu?
Przyjęło się, że najważniejszym składnikiem mocnego betonu jest cement i trudno się nie zgodzić z tym stwierdzeniem. Ważne jednak, by zastosować wysokiej jakości materiały, które sprawią, że całość będzie tworzyć naprawdę solidny budulec. Na co zwrócić więc uwagę wybierając kruszywo?
Do przygotowania betonu potrzebny jest piasek. Jaki będzie najlepszy? Wydaje się, że dobrze sprawdzi się piasek rzeczny, który w przeciwieństwie do kopalnianego nie zawiera gliny. Jeśli używasz tego drugiego, musisz dokładnie w palcach sprawdzić, czy nie jest zanieczyszczony gliną, która może mocno osłabić beton.
Kolejną kwestią jest odpowiednia jakość żwiru. Wiele osób decyduje się na frakcję 0-16 mm, która ma w swoim składzie piasek, ale z doświadczenia powiem, że zdecydowanie lepiej jest wybrać żwir frakcji 2-16 i samodzielnie dodać odpowiednią ilość dobrej jakości piasku. Przy większym obciążeniu warto wzbogacić naszą mieszankę o kruszywo łamane o ostrych krawędziach. Tutaj tak samo jak w przypadku piasku ważne, by wszystko było pozbawione zanieczyszczeń organicznych (ziemia, glina, rośliny).
Jak mieszać beton?
Mieszanie ma zawsze zapewnić jak najlepsze połączenie wszystkich składników. Oprócz opisanych wcześniej metod takich jak mieszanie bezpośrednio na gruncie lub z wykorzystaniem betoniarki nie można zapomnieć o elektrycznych mieszadłach. Zdecydowanie ułatwiają i przyspieszają one prace.
Jak do przygotowywania betonu wykorzystać taki sprzęt? Najpierw znajdź odpowiednio duży pojemnik, a następnie wsyp do niego wszystkie suche składniki. Przemieszaj je starannie za pomocą mieszadła. Po uzyskaniu jednolitej konsystencji dolej wodę – rób to jednak powoli, bo wlanie na raz całej wody może skutkować pojawieniem się cementowych gródek, których bardzo trudno się pozbyć.
Pamiętaj też, by nie przesadzać z wodą. Początkowo wydaje się, że jest jej za mało, ale odpowiednia wilgotność pojawia się dopiero z czasem (na skutek mieszania). Łatwo więc „przelać” beton, gdy zamiast ustalonych proporcji leje się zbyt dużo wody na samym początku.
Pamiętaj o odpowiedniej pielęgnacji
Beton dojrzewa około 28 dni i jeśli zależy Ci, by osiągnął swoje 20 MPa wytrzymałości na ściskanie, powinieneś zadbać o odpowiednią pielęgnację. Tak naprawdę w domowych warunkach ogranicza się ona do zapewnienia odpowiedniej wilgotności.
Przez pierwsze 7-10 dni należy go podlewać w taki sposób, by cały czas był wilgotny. Można zastosować folie, które ograniczą odparowywanie wody. Należy też pamiętać o tym, by przez pierwsze kilka dni nie obciążać go przesadnie, bo dopiero po mniej więcej 7 dniach osiąga on 50-70% swojej ostatecznej wytrzymałości!
A może beton z worka?
Jeśli potrzebujesz niewielką ilość betonu, a nie masz materiałów, by przygotować samodzielnie mieszankę, warto skorzystać z opcji dostępnej w każdym markecie budowlanym. Można tam kupić gotowy beton w workach. Za 25 kg zapłacimy około 13-18 zł.
To bardzo wygodna opcja, bo wystarczy wsypać zawartość worka do pojemnika i dodać zalecaną przez producenta ilość wody, by uzyskać gotowy beton B20. Należy jednak pamiętać, że jest to opcja dość droga i opłacalna jedynie, gdy potrzebujemy niewielką ilość mieszanki. W przypadku większej inwestycji taki zakup będzie mało opłacalny.
O czym pamiętać przygotowując beton samodzielnie?
Samodzielne przygotowanie betonu nie jest trudne, ale pamiętajcie o swoim bezpieczeństwie. Koniecznie zaopatrzcie się w dobre rękawice, okulary i maskę ochronną.
Mało się o tym mówi, ale pył cementowy zawiera w swoim składzie tlenki wapnia, krzemionki, dodatki chemiczne i niewielkie ilości metali ciężkich. Wszystko to może podrażniać oczy, skórę i drogi oddechowe.