Głębokość posadowienia fundamentu – jak głęboko fundament pod dom?

Photo of author
Autor: Łukasz Pietrucha

Budownictwo to moja pasja.  

 

 

 

 

 

Fundamenty dla domów jednorodzinnych w Polsce posadowione są przeważnie 1-1,2 metra pod ziemią. Skąd właśnie taka głębokość, czy można ją zmniejszyć i czym to grozi? Wyjaśniamy!

Głębokość posadowienia fundamentu a strefy przemarzania gruntu

W naszym kraju obowiązują 4 różne strefy przemarzania gruntu. To właśnie one informują nas, jak głęboko zamarza ziemia. By nie narażać fundamentu na wysadziny mrozowe, jest on przeważnie posadowiony poniżej tej strefy.

Zgodnie z normą PN-81/B-03020 w naszym kraju wyróżniamy następujące strefy:

  • Strefa I – 0,8 m (dotyczy wyłącznie zachodniej Polski)
  • Strefa II – 1 m (dotyczy znacznej części kraju – druga strefa to część Podkarpacia, centralna Polska oraz Śląsk, Lubelszczyzna i Małopolska, aż do środkowej części Pomorza)
  • Strefa III – 1,2 m (południowe krańce Polski oraz część północno-wschodnia)
  • Strefa IV – 1,4 m (północno-wschodnia część kraju)

Należy w tym miejscy podkreślić, że szybkość zamarzania gruntu zależy od kilku czynników. Głównym czynnikiem jest oczywiście temperatura, ale znaczenie ma też rodzaj gruntu panujący na terenie danej inwestycji czy grubość pokrywy śnieżnej zalegającej na ziemi. Grunt szybciej i głębiej zamarza, gdy oprócz mrozu brak jest śniegu. Gruba warstwa białego puchu znacznie spowalnia ten proces i jest swego rodzaju izolatorem.

Od czego jeszcze zależy głębokość posadowienia fundamentu?

Większość gotowych projektów domu przygotowanych jest do II strefy przemarzania gruntu, ale na etapie adaptacji projektu architekt powinien dostosować go do warunków panujących na konkretnej inwestycji. Co oprócz strefy przemarzania gruntu powinien wziąć on pod uwagę?

Opisane wcześniej strefy przemarzania gruntu bazują na bardzo starych danych i nie uwzględniają zmian klimatycznych, które zaszły w naszym kraju w ostatnich dziesięcioleciach. To właśnie z tego względu architekt dokonujący adaptacji projektu musi wziąć pod uwagę nie tylko suche dane, ale także np. rodzaj gruntu, z jakim mamy do czynienia na danej budowie. Tutaj często konieczne są badania geotechniczne gruntu, które polegają na wykonanie odwiertów w celu pobrania próbek. Te z kolei poddawane są analizom, na podstawie których łatwiej jest określić optymalna głębokość posadowienia fundamentu.

Ostatecznie na głębokość wpływ ma rodzaj gruntu oraz strefa jego przemarzania, poziom wód gruntowych, układ terenu oraz warunki geotechniczne.

Jak głęboko wykop pod fundament?

Wykop pod ławy fundamentowy powinien być zgodny z daną strefą przemarzania gruntu oraz warunkami geotechnicznymi. Są jednak wyjątki od tej reguły.

Jednym z nich jest sytuacja, w której budynek posadowiony jest znacznie powyżej otaczającego terenu i w przyszłości planowane jest jego podniesienie. W takiej sytuacji wykop może być płytszy, ale musimy pamiętać, by przed nadejściem zimy zdążyć obsypać fundament nie tylko od wewnątrz, ale także z zewnątrz. Pozwoli to zabezpieczyć go przed przemarznięciem.

Drugą sytuacją jest płyta fundamentowa, czasami usadowiona jest powyżej poziomu przemarzania gruntu, ale pod warunkiem wykonania obwodowej izolacji termicznej, która zabezpiecza grunt przed głębszym przemarzaniem.

Czym grozi zbyt płytkie posadowienie fundamentu w gruncie?

Zbyt płytkie posadowienie fundamentu może narazić go na tzw. wysadziny mrozowe, które bardzo często występują na gruntach niespoistych. Tutaj warto dodać, że nie każdy grunt zamarza w takim samym tempie, a najbardziej podatne są piaski, lessy i torfy (mają dużą zdolność pochłaniania wody, która zamarza). Glina jest z kolei zdecydowanie mniej narażona na przemarzanie.

Na czym konkretnie polegają wysadziny mrozowe? Grunt pod wpływem ujemnej temperatury przemarza i zwiększa swoją objętość, a to powoduje powolne unoszenie i opadanie fundamentu. Ruchy takie w dłuższej perspektywie mogą powodować pękanie konstrukcji, co naraża inwestora na poważne niebezpieczeństwo. Niestabilna konstrukcja bardzo często powoduje nierównomierne osiadanie budynku, co objawiać może się np. pojawiającymi się pęknięciami na ścianach nośnych.

Uszkodzony przez wysadziny mrozowe fundament zapewnia furtkę dla wilgoci i wód gruntowych, które stopniowo penetrują coraz głębsze jego warstwy, aż w końcu docierają do muru. Wszystko to sprawia, że warto zadbać o odpowiednią głębokość posadowienia fundamentu, bo konsekwencje zaniedbań na tym etapie budowy mogą być bardzo przykre!

Instalacje a głębokość przemarzania gruntu

Głębokość przemarzania gruntu ma ogromny wpływ na głębokość, na której układane są instalacje kanalizacyjne i wodociągowe, a także rury wymienników ciepła oraz szamba czy przydomowe oczyszczalnie ścieków. Posadowienie rur poniżej strefy przemarzania zapewnia nie tylko prawidłowe ich działanie przez cały rok, ale także zabezpiecza przed uszkodzeniami, które mogłyby powstać na skutek działania ujemnej temperatury.

Strefy przemarzania gruntu, a głębokość układania instalacji wod-kan
Strefa I II III IV
Głębokość przemarzania gruntu 0,8 1,0 1,2 1,4
Głębokość układania instalacji wodno-kanalizacyjnej 1,0 1,35 1,6 1,85

Powyżej przedstawiamy przykładową tabelę z sugerowaną głębokością posadowienia instalacji w zależności od strefy przemarzania gruntu panującej w danej okolicy.